Empat kitab Imam Hadith
PADA siri lepas, saya kongsikan secara ringkas
berkenaan dua kitab hadis sahih iaitu Sahih al-Bukhari dan Sahih Muslim.
Kali ini saya akan kongsikan pula baki lagi empat kitab yang
dikategorikan sebagai kutub al-sittah iaitu enam kitab yang menjadi
rujukan utama dalam hadis.
Sunan Abi Daud
Sunan Abi Daud
Beliau merantau ke serata tempat menuntut ilmu pengetahuan sehingga ke Khurasan, Iraq, Syam, Hijaz, Mesir dan Basrah. Antara guru beliau ialah Imam Al-Bukhari dan Imam Ahmad bin Hanbal.
Kitab sunan Abi Daud ini berada pada kedudukan ketiga selepas Sahih Al-Buhkari dan Sahih Muslim. Dalam kitab al-Sunan ini mengandungi hadis yang dinilai sahih, hasan, daif dan beberapa hadis yang mauduk.
Jumlah hadis yang dikumpulkan sebanyak 5,273 dan ia disusun mengikut topik dalam bab fiqah. Terdapat beberapa kitab yang dikarang sebagai huraian kepada kitab al-Sunan ini. Antara yang terkenal ialah Ma'alim al-Sunan Syarah Sunan Abi Daud dikarang oleh Abu Sulaiman Hamd bin Muhammad Al-Khattabi dan ‘Aun al-Ma’bud dikarang oleh Al-‘Azim Al-Abadi.
Jami’ al-Tirmizi
Menurut Syekh Abdul Fatah Abu Ghuddah dalam bukunya al-Isnan min al-Din, judul penuh kitab ini ialah al-Jami' al-Mukhtasar min al-Sunan ‘an Rasulillah sallallahu ‘alaihi wasallam wa Ma’rifati al-Sahih wa al-Ma’lul wama ‘alaihi al-‘Amal.
Dikarang oleh Imam Abu Isa Muhammad bin Isa bin Saurah Al-Tirmizi.
Dilahirkan pada tahun 200H dan meninggal pada tahun 279H. Antara guru
beliau ialah Imam Al-Bukhari dan Imam Muslim. Tetapi beliau tidak
meriwayatkan hadis yang beliau dapat daripada Imam Muslim dalam kitab
Al-Jami' ini melainkan satu hadis sahaja.Secara umumnya, kitab Jami' al-Tirmizi ini berada pada kedudukan keempat selepas Sunan Abi Daud. Hadis yang terkandung dalam kitab ini terdiri daripada hadis yang dinilai sahih, hasan, daif dan sedikit hadis yang mauduk.
Hadis dalam kitab ini disusun mengikut bab fiqah dan kebiasaannya Imam Al-Tirmizi akan menyebutkan apakah kedudukan hadis tersebut.
Terdapat beberapa kitab terkenal yang menghuraikan hadis yang disusun oleh Imam Al-Tirmizi ini. Antara yang terkenal ialah Aridhat al-Ahwazi lisyarhi al-Tirmizi yang dikarang oleh Ibn al-‘Arabi al-Maliki dan kitab Tuhfat al-Ahwazi bisyarhi Jami’ al-Tirmizi karangan Al-Mubarakfuri.
Imam al-Nasaie
Nama kitab ini ialah al-Mujtaba min al-Sunan. Ia sebenarnya kitab yang diringkaskan oleh Imam Al-Nasaie daripada kitabnya sendiri iaitu al-Sunan al-Kubra. Ia dilakukan atas permintaan pemerintah Al-Ramlah di Palestin, selepas Imam Al-Nasaie menunjukkan kitabnya yang asal kepada beliau.
Nama penuh Imam Al-Nasaie ialah Abu Abdul Rahman Ahmad bin Syuaib
Al-Nasaie. Dilahirkan di bandar Nasa di Khurasan pada tahun 215H.
Semenjak kecil lagi beliau mengembara ke serata tempat seperti Khurasan,
Iraq, Syam, Hijaz, Mesir dan al-Jazirah demi menuntut ilmu. Meninggal
dunia pada tahun 303H di bandar al-Ramlah, Palestin.Mengikut kiraan Syekh Abdul Fatah Abu Ghuddah, jumlah hadis dalam Sunan Al-Nasaie ialah 5761H. Ia juga disusun mengikut bab fiqah. Hadisnya terdiri daripada hadis yang dinilai sahih, hasan dan sedikit yang daif. Secara keseluruhannya, Sunan Al-Nasaie Al-Mujtaba berada pada kedudukan kelima selepas Jami’ Al-Tirmizi.
Antara karya terkenal yang menghuraikan kitab ini ialah Zahru al-Ruba ‘ala al-Mujtaba yang dikarang oleh Imam Al-Suyuti dan Syarh al-Sindi oleh Syeikh Al-‘Allamah Abi Al-Hasan Muhammad bin Abdul Hadi Al-Hanafi.
Sunan Ibn Majah
Sunan Ibn Majah adalah hasil karya Imam Abu Abdillah Muhammad bin Yazid bin Majah al-Qazwaini. Lebih terkenal dengan nama Ibn Majah. Dilahirkan pada tahun 209H dan meninggal pada tahun 273H.
Seperti imam hadis yang lain, Ibn Majah juga menjalani pengembaraan ilmunya yang tersendiri. Beliau menjelajah ke Iraq, Hijaz, Syam, Mesir, Kufah, Basrah dan lain-lain lagi.
Terdapat sebahagian ulama yang tidak memasukkan Sunan Ibn Majah dalam senarai kitab utama hadis. Namun, sebahagian yang lain memasukkannya sebagai kitab yang keenam.
Paling awal dilakukan oleh Al-Hafiz Abu Al-Fadhl Muhammad bin Tahir
Al-Maqdisi dan kemudian diikuti oleh ulama yang lain. Jadi, secara
umumnya, Sunan Ibn Majah dikategorikan sebagai kitab keenam dalam enam
kitab hadis yang utama.Imam Ibn Majah mengumpulkan sebanyak 4341 hadis dalam kitabnya. Ia disusun mengikut kitab (topik) dan dipecahkan pula kepada bab (sub topik). Hadis ini disusun mengikut bab fiqah.
Hadis dalam Sunan Ibn Majah terdiri daripada hadis sahih, hasan, daif dan juga sebahagian hadis munkar dan mauduk. Bahkan, hadis daif yang terkandung dalam Sunan Ibn Majah lebih banyak berbanding kitab sunan yang lain.
Antara karya terkenal yang menghuraikan hadis dalam Sunan Ibn Majah ialah Misbah al-Zujajah ‘ala Sunan Ibn Majah oleh Imam al-Suyuti.
Karya lain
Selain enam kitab yang utama ini, terdapat juga beberapa karya lain yang turut menjadi rujukan asas dalam hadis. Contohnya seperti Kitab Al-Muwatta' oleh Imam Malik, Musnad Imam Ahmad bin Hanbal, Sahih Ibn Khuzaimah dan lain-lain lagi.
Mungkin ada yang tertanya-tanya mengapa imam-imam ini memasukkan hadis-hadis daif dan mauduk dalam kitab mereka? Adakah mereka ingin menyebarkan hadis yang lemah dan palsu? Adakah mereka tidak tahu yang hadis tersebut lemah dan palsu?
Ringkasnya, bagi mendapat gambaran umum mengenai persoalan ini kita perlu tahu, dalam ilmu hadis terdapat satu kaedah terkenal yang menyebut "sesiapa yang sudah menjelaskan sanad riwayatnya, maka dia berlepas diri".
Jadi, semua imam ini tidak memasukkan sesuatu hadis dalam kitab mereka, melainkan dengan dinyatakan sanadnya secara lengkap (dinyatakan silsilah periwayat). Justeru, apabila dibentangkan siapakah periwayat yang ada dalam sanad tersebut, pembaca dapat mengetahui dan menilai sendiri bagaimana kedudukan riwayat tersebut.
Namun, bagi kita di zaman terkemudian ini pula, perkara ini menjadi lebih mudah kerana hadis dalam kitab sunan ini telah pun disemak dan dinilai oleh ulama hadis. Setiap hadis yang terkandung dalamnya akan dinyatakan apakah kedudukannya sama ada sahih, hasan, daif atau pun mauduk.
Semoga sedikit maklumat asas mengenai kitab utama hadis ini dapat membantu kita dalam mengetahui apakah sumber utama dalam hadis.
Apabila kita sudah tahu, diharapkan dapat dipupuk pula semangat untuk mempelajari, mengamalkan dan mempertahankan kesucian sunnah Rasulullah SAW daripada dicemari oleh perkara bidaah, khurafat dan sebagainya.
ABD RAZAK MUTHALIB
Penulis ialah Master Trainer di Akademi Magnet
Sukses. Graduan Ijazah Sarjana Ilmu Wahyu, UIAM
Alhamdulillah, ini adalah siri ketiga saya kongsikan nukilan guru saya. Alhamdulillah ianya saya kongsikan kebetulan berkait rapat dengan subjek yang sedang dipelajari iaitu Ulum Hadith. Tidak salah seandainya saya kongsikan nukilan guru saya kerana niat saya hanya berkongsi ilmu dan semoga bermanfaat untuk kita semua dan jariah berjalan khasnya buat sang guru ku. Moga segala apa yang saya kongsi melalui nukilan guru sayaini, kita dapat hadam dengan baik dan memahami hadaf mempelajari Ilmu Hadith.
Sahabatku, jika ada yang bertanya, Apa yang kau sibuk sangat? Maka jawablah: "Aku sibuk kerana aku masih hidup. Hidup untuk kumpul pahala kerana mati boleh datang bila-bila."
Qalam Hazim
FPI UKM
14.10.2015
Comments
Post a Comment